(Flipped Classroom: A Revolutionary Change in Traditional Education)

टेक बहादुर खत्री, खोटाङः  नेपालमा पनि वैकल्पिक शिक्षण विधिका रूपमा फ्लिप्ड क्लासरूम (Flipped Classroom) को चर्चा बढ्दै गएको छ । परम्परागत शिक्षक-केन्द्रित शिक्षण विधिलाई विद्यार्थी-केन्द्रित सिकाइमा रूपान्तरण गर्ने यो विधिले विद्यार्थीहरूमा स्व-अध्ययन र खोजमूलक सिकाइ को बानी विकास गर्न मद्दत पुर्‍याउँछ ।

The concept of the Flipped Classroom is gaining increasing attention in Nepal as an alternative teaching methodology. This approach transforms traditional teacher-centric instruction into student-centered learning, helping students develop habits of self-study and inquiry-based learning.

के हो फ्लिप्ड क्लासरूम ? (What is a Flipped Classroom?)

सामान्यतया ‘फ्लिप’ को अर्थ ‘उल्ट्याउनु’ वा ‘पल्टाउनु’ हो । यसैगरी, फ्लिप्ड क्लासरूमले परम्परागत शिक्षणका क्रियाकलापहरूको क्रमलाई उल्ट्याउँछ । परम्परागत कक्षाकोठामा शिक्षकले व्याख्यान दिने र गृहकार्य घरमा गर्ने गरिन्छ भने फ्लिप्ड क्लासरूममा यसको ठिक विपरीत हुन्छ । विद्यार्थीहरूले कक्षामा आउनुअघि नै घरमा पाठसँग सम्बन्धित सामग्रीहरू (जस्तै: भिडियो, पठन सामग्री) अध्ययन गर्छन् र कक्षाकोठामा शिक्षकको प्रत्यक्ष निगरानीमा छलफल, समस्या समाधान, परियोजना कार्य तथा व्यावहारिक क्रियाकलापमा संलग्न हुन्छन् । Generally, “flip” means to reverse or turn over. A Flipped Classroom, therefore, reverses the sequence of activities in traditional teaching. While in a traditional classroom, teachers deliver lectures and students complete homework at home, the Flipped Classroom does the exact opposite. Students study lesson-related materials (such as videos, reading materials) at home before coming to class, and then, in the classroom, they engage in discussions, problem-solving, project work, and practical activities under the direct supervision of the teacher.

यस विधिमा शिक्षकको भूमिका पाठ तयार गर्ने क्रममा बढी हुन्छ भने वास्तविक कक्षामा उनीहरू सहजकर्ता को रूपमा उपस्थित हुन्छन् । विद्यार्थीहरूलाई पढाइसकेको पाठबाट नभई आगामी पाठबाट गृहकार्य दिइन्छ र पढाउनुअगाडि नै मूल्यांकनका मापदण्ड (रुब्रिक्स) उपलब्ध गराइन्छ । In this method, the teacher’s role is more significant in preparing the lessons, while in the actual classroom, they act as facilitators. Students are given assignments from upcoming lessons, not from already taught material, and rubrics (assessment criteria) are provided before teaching begins.

फ्लिप्ड क्लासरूमका मुख्य रणनीतिहरू  (Key Strategies for a Flipped Classroom)

फ्लिप्ड क्लासरूमलाई प्रभावकारी रूपमा कक्षामा प्रयोग गर्न विभिन्न रणनीतिहरू अपनाउन सकिन्छ: Various strategies can be employed to effectively implement a Flipped Classroom:

• भिडियो लेक्चरको प्रयोग (Use of Video Lectures)

शिक्षकले एक/दुई दिनपछि पढाइने विषयमा छोटो १० देखि १५ मिनेटको भिडियो लेक्चर तयार गरी विद्यार्थीहरूलाई विद्युतीय माध्यमबाट पठाउन सक्छन् । विद्यार्थीहरूले उक्त भिडियो अध्ययन गरी मुख्य बुँदाहरू टिपोट गर्ने गृहकार्य पाउँछन् । वास्तविक कक्षामा विद्यार्थीहरूलाई सानो समूहमा छलफल गराउन सकिन्छ । विषयवस्तुको प्रकृतिअनुसार परीक्षण, Hands-on activities वा अन्य उपयुक्त विधिहरू पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । Teachers can prepare short (10-15 minute) video lectures on topics to be taught in a day or two and send them to students through electronic means. Students are assigned the homework of studying these videos and noting down key points. In the actual classroom, students can be engaged in small group discussions. Depending on the nature of the subject matter, tests, hands-on activities, or other appropriate methods can also be used.

• अध्ययन सामग्री वा अनलाइन भिडियो:  (Study Materials or Online Videos)

भिडियो लेक्चरजस्तै पठन सामग्री वा अनलाइनमा उपलब्ध भिडियो सामग्री (जस्तै NCED – National Center of Educational Development का Virtual Class हरू) का लिङ्कहरू  कक्षामा पढाइ हुनुअघि नै अध्ययन गर्न लगाएर कक्षामा सामूहिक क्विज वा अन्य उपयुक्त विधि प्रयोग गरी कक्षा सञ्चालन गर्न सकिन्छ । Similar to video lectures, reading materials or online video resources (such as links to Virtual Classes from NCED – National Center for Educational Development) can be assigned for study before class. In the classroom, a collective quiz or other suitable methods can be used to conduct the lesson.

• परियोजना विधि र रुब्रिक्सको प्रयोग (Project-Based Learning and Rubrics)

विद्यार्थीहरूलाई परियोजना विधि वा अन्य कुनै tangible वा intangible नतिजा आउने काममा सहभागी गराउँदा काम सुरु हुनुपूर्व नै अन्तिम नतिजाको मूल्यांकन गर्ने वस्तुगत आधारसहितका रुब्रिक्स तयार गरी उपलब्ध गराउनु पर्छ र सोही आधारमा मूल्यांकन गर्नुपर्छ । When involving students in project-based learning or other activities that result in a tangible or intangible outcome, it is crucial to prepare and provide objective rubrics for evaluating the final outcome before the work begins, and assess based on those criteria.

• सामग्री वितरणका तरिकाहरू  (Material Distribution Methods)

विद्यार्थीहरूलाई अध्ययन सामग्री पठाउन फेसबुक मेसेन्जर ग्रुप, अन्य सामाजिक सञ्जाल, वा सबै विद्यार्थी/अभिभावकको जिमेल ठेगाना भए गुगल ड्राइभमा सेयर गर्न सकिन्छ । यी विकल्पहरू सम्भव नभए पठन सामग्रीको फोटोकपी पठाउन वा पाठ्यपुस्तकका पेज नम्बर तोकेर अध्ययन गर्ने गृहकार्य दिन पनि सकिन्छ । तर, सामग्री कसरी अध्ययन गर्ने र त्यसको प्रयोग पछिल्लो कक्षामा कसरी हुन्छ भन्ने कुरा विद्यार्थीहरूलाई स्पष्ट पार्नु अत्यावश्यक छ ।  Material Distribution Methods: Study materials can be sent to students via Facebook Messenger groups, other social media platforms, or by sharing on Google Drive if all students/parents have Gmail addresses. If these options are not feasible, photocopies of reading materials can be distributed, or students can be assigned specific page numbers from textbooks to study. However, it is essential to clearly explain to students how to study the material and how it will be used in the subsequent class.

फ्लिप्ड क्लासरूमका फाइदाहरू( Benefits of a Flipped Classroom)

• विद्यार्थी केन्द्रित सिकाईः यसले विद्यार्थीहरूलाई आफ्नो गतिमा सिक्ने अवसर प्रदान गर्छ । (Student-Centered Learning: It provides students with the opportunity to learn at their own pace.)
• सक्रिय सहभागिता: कक्षामा विद्यार्थीहरू बढी सक्रिय र संलग्न हुन्छन् । (Active Participation: Students are more active and engaged in the classroom.)
• गहिरो बुझाइ: छलफल र व्यावहारिक क्रियाकलापले विषयवस्तुको गहिरो बुझाइमा मद्दत गर्छ । (Deeper Understanding: Discussions and practical activities lead to a deeper understanding of the subject matter.)
• स्व–अध्ययन र जिम्मेवारीको विकास: विद्यार्थीहरूमा आफ्नो सिकाइको लागि जिम्मेवारी लिने बानीको विकास हुन्छ । (Development of Self-Study and Responsibility: Students develop the habit of taking responsibility for their own learning.)
• शिक्षकको भूमिकामा परिवर्तन: शिक्षकले व्याख्या गर्नमा समय खर्च गर्नुको सट्टा व्यक्तिगत ध्यान दिन र कठिनाइ भएका विद्यार्थीहरूलाई सहयोग गर्न समय पाउँछन् । (Shift in Teacher’s Role: Teachers spend less time lecturing and more time providing individual attention and assistance to students who need help.)

फ्लिप्ड क्लासरूम, विशेषगरी डिजिटल साक्षरता बढ्दै गएको वर्तमान परिप्रेक्ष्यमा, विद्यार्थीहरूलाई २१ औं शताब्दीका लागि आवश्यक सीपहरू विकास गर्न मद्दत गर्ने एउटा प्रभावकारी शिक्षण विधि हुन सक्छ । यसले परम्परागत शिक्षा प्रणालीमा देखिएका केही चुनौतीहरूलाई सम्बोधन गर्दै सिकाइलाई अझ बढी गतिशील र अर्थपूर्ण बनाउन सक्छ । The Flipped Classroom, especially in the current context of increasing digital literacy, can be an effective teaching method to help students develop 21st-century skills. It can address some of the challenges observed in the traditional education system, making learning more dynamic and meaningful.

प्रस्तुतकर्ता

Tek Bahadur Khatri